Uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z Sandomierza i okolic, których fascynuje świat nauki, a szczególnie oddziaływania między cząstkami atomowymi, mogli uczestniczyć w wyjątkowym wydarzeniu - konkursie związanym z fizyką wielkich energii. Przedsięwzięcie organizowane przez sandomierską Strefę Nauki, Instytut Fizyki Jądrowej im. H. Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie we współpracy z Europejską Organizacją Badań Jądrowych (CERN) oraz Urzędem Miejskim w Sandomierzu towarzyszyło Międzynarodowej Konferencji Fizyków Jądrowych "Low-X Sandomierz 2015".

 Konkurs związany z fizyką cząstek elementarnych nawiązywał do wydarzenia, jakie będzie miało miejsce na początku roku szkolnego w Sandomierzu. W dniach 1-5 września w miasto gościło uczestników międzynarodowej konferencji Low-X, która w poprzednich latach odbywała się m.in.: w Kioto, Oxford, czy Cambridge. 

   Uroczystego wręczenia nagród dokonał Marek Bronkowski Burmistrz Sandomierza podczas gali, która miała miejsce 3 września br., w sandomierskim Ratuszu. 

   Celem konkursu było stworzenie młodym pasjonatom okazji do kontaktu z nauką przez duże „N”, zachęcanie do rozwijania naukowych pasji. Wstępem do konkursu był wykład dra Tomasza Rożka, znanego popularyzatora nauki i dziennikarza, przybliżający tematykę cząstek elementarnych, który zgromadził mnóstwo słuchaczy. Kolejnym etapem były warsztaty przygotowujące do wykonania zadania finałowego, podczas których uczestnicy zapoznali się z metodologią badań. Oba spotkania, prowadzone przez pracowników naukowych Instytutu Fizyki Jądrowej PAN, prof. Annę Kaczmarską, dra Rafała Staszewskiego oraz dra Macieja Trzebińskiego, odbyły się 16. i 30. maja w Strefie Nauki. W warsztatach, w sobotnie przedpołudnie, wzięło udział ponad 60 osób, co było ogromnym zaskoczeniem dla naukowców z IFJ.

   Po zakończeniu warsztatów uczestnicy otrzymali zadania - doświadczenia, które musieli przeprowadzić samodzielnie lub w dwuosobowych zespołach. Zadanie konkursowe polegało na zbadaniu jednego z podstawowych procesów używanych w fizyce cząstek elementarnych - rozpraszania elastycznego. W takim procesie rozpędzony pocisk uderza w stojącą tarczę, co powoduje jego rozproszenie (odbicie) pod pewnym kątem. We współczesnych badaniach rolę pocisku i tarczy pełnią cząstki (elektrony, protony), natomiast uczestnicy konkursu używali lekkiej kulki lub piłeczki jako pocisku oraz ciężkiego przedmiotu, najczęściej garnka kuchennego, jako tarczy.

  Każde pojedyncze zdarzenie rozpraszania elastycznego, dla określonej tarczy i pocisku, można scharakteryzować poprzez dwie wielkości:

- parametr zderzenia - mówiący jak blisko pocisk przeleciałby w pobliżu środka tarczy, gdyby tej tarczy nie było

- kąt rozproszenia - kąt pomiędzy torem lotu pocisku, a jego torem, gdyby nie został rozproszony.

   Wykorzystując zdobyte podczas przeprowadzanych wcześniej warsztatów umiejętności statystycznej analizy wyników pomiarów, uczestnicy mieli za zadanie zmierzyć zależność kąta rozproszenia od parametru zderzenia.

  Otrzymane wyniki należało przedstawić w formie prezentacji. Jury, w składzie pracowników naukowych IFJ PAN pod przewodnictwem prof. Chwastowskiego, wyłoniło laureatów w dwóch kategoriach wiekowych: gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne.

  Ogółem wpłynęło 21 prac konkursowych. Część prac została wykonana przez indywidualne osoby, część w zespołach dwuosobowych. Nadesłano 11 prac licealnych (3 indywidualne i 8 zespołowych) oraz 10 gimnazjalnych (5 indywidualnych i 5 zespołowych).

  W sumie w konkursie wzięły udział 34 osoby, co stanowi około połowy osób uczestniczących w prowadzonych warsztatach. Wszystkich, którzy nadesłali prace konkursowe, chcielibyśmy nagrodzić książkami.

  Koordynatorem lokalnym konkursu jest Paweł Żerebiec, pomysłodawca, inicjator i właściciel sandomierskiej Strefy Nauki.

  STREFA NAUKI jest jednostką niepubliczną, jej misją jest służba społeczności lokalnej poprzez popularyzację nauki wśród dzieci i młodzieży, wspieranie i promocja młodzieży uzdolnionej, uzupełnianie procesu edukacyjnego szkół, aktywizacja osób dorosłych oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu dzieci z rodzin mniej zamożnych.